Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудлуудын талаар ярих бүрт “Монгол хүний онцлог” гэх нэр томьёо улам бүр хүчтэй сонсогдох боллоо. Учир нь дэлхий даяар хэрэглэгддэг нэгдсэн эмчилгээний стандартууд бүх хүн амд ижил үр дүнтэй байх албагүй. Хүн амын генетик, хоол хүнс, байгаль цаг уур, амьдралын хэв маяг гээд олон хүчин зүйл улсаас улсад өөр байдаг нь анагаах ухаанд ч салбар бүрийн онцлогийг тооцох шаардлагыг бий болгож байна.

Монгол хүний биеийн онцлог, бодисын солилцоо, өвчлөмтгий байдал дэлхийн бусад бүс нутгийн хүн амтай харьцуулахад ялгаа ихтэй гэдгийг судлаачид олон жилийн турш онцолж ирсэн. Гэвч бид өнөөдрийг хүртэл эмчилгээ, оношилгоо, бодлогын ихэнх хэсгийг гадаадын загварт тулгуурлан хэрэгжүүлсээр байна. Энэ байдал салбарын хөгжлийг хязгаарлахаас гадна иргэдийн эрүүл мэндийн үйлчилгээний хүртээмж, үр дүнг бодитойгоор бууруулдаг гэж мэргэжилтнүүд хэлж байна. Сүүлийн үед Монгол хүнд зориулсан анагаах ухааныг хөгжүүлэх нь салбарын реформын хамгийн том боломжуудын нэг хэмээн үзэх хүмүүс нэмэгдэж буй. Үүнд хоёр чиглэл тун чухал байр суурь эзэлдэг:

1. Монгол хүмүүсийн бие махбодын онцлогт тохирсон шинжлэх ухааны судалгаа, үндэсний бодлого;

2. Уламжлалт болон орчин үеийн анагаах ухааныг зэрэгцүүлсэн, харилцан дэмждэг систем.

Өрхийн эмнэлэгт уламжлалт анагаах ухааныг нэвтрүүлэх боломж

      Монголчуудын олон зуун жилийн турш хэрэглэж ирсэн уламжлалт анагаах ухаан өнөөдөр эмчилгээний маш чухал нөөц хэвээр байна. Гэсэн ч өнөөгийн эрүүл мэндийн тогтолцоонд уламжлалт анагаах ухаан нь тусдаа салбар мэт зохион байгуулагдаж, өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдтэй уялдаа бага байгаа нь хамгийн том сул талын нэг болж байна. 

Салбарын шинжээчдийн үзэж буйгаар, өрхийн эмнэлэгт уламжлалт эмчилгээний үйлчилгээ, сувилгааг системтэйгээр нэвтрүүлбэл иргэд эмчилгээнд илүү ойртох, өвчнөө даамжруулахгүй байх, эмийн зохисгүй хэрэглээг бууруулах зэрэг үр дүн гарч болзошгүй аж. Үүний тулд уламжлалт эм, тан, ургамлыг чанарын хяналттайгаар жороор олгодог тогтолцоог ч мөн бүрдүүлэх шаардлагатай. 

Үндэсний анагаах ухааны бодлого шаардлагатай цаг

     Дэлхийн олон улс өөрийн хүн амын онцлогт тохирсон эмчилгээний стандарт, судалгааны төв, клиникийн удирдамжтай болсон. Харин Монголын хувьд ийм бодлого бүрэн шинээр боловсруулах цаг нэгэнт иржээ.
Энэ хүрээнд:

• Монгол хүний бодисын солилцоо, генетикийн суурь онцлогт тулгуурласан судалгаа системтэй хийх,

• Уламжлалт болон европын анагаах ухааныг “хоорондоо өрсөлддөг хоёр салбар” биш, харин нэг зорилготой хоёр багана болгон үзэх,

• Эм, эмийн ургамлын зохистой хэрэглээг стандартад тулгуурлан өрхийн түвшинд хүртээмжтэй болгох,

• Эд, эс, эрхтэн шилжүүлэн суулгалтаас бусад нөхцөлд хамтарсан эмчилгээний системийг бий болгох

зэрэг алхам зайлшгүй гэж мэргэжилтнүүд онцолж байна.

Эрүүл мэндийн яамны шинэ зорилт болох уу?

      Эрүүл мэндийн салбарын бодлого шинэ шатанд гарах эсэх нь одоо гаргаж буй шийдвэрүүдээс шалтгаална. Монгол хүний онцлогт тохирсон анагаах ухаан гэдэг нь зөвхөн уламжлалт эмчилгээний тухай ойлголт биш. Энэ бол Монгол хүн амын өвчлөл, биеийн бүтцийн онцлог, амьдралын хэв маягт нийцсэн үндэсний анагаах ухаан бий болгох тухай асуудал юм. Мэргэжлийн байгууллагууд, их сургуулиуд, судалгааны төвүүд, салбарын яам хамтрахаас өөр гарцгүй. Хэрэв энэ бодлого цогцоор хэрэгжвэл Монгол Улс өөрийн хүн амын онцлогт нийцсэн, ашигтай, тогтвортой анагаах ухааны моделийг бий болгох бүрэн боломжтой юм.