Өдөр бүр Монголын ахмад настнуудын утас дуугарч, “Та азтан боллоо” гэх мэдэгдэл ирдэг болжээ. Энэ бол зөвхөн нэг хүний жишээ биш. Өнгөрсөн жилүүдэд “сугалаа”, “шагнал” гэх нэртэй залилангийн дуудлага, мессеж, цахим чатууд ахмад настнуудын дунд олширч, тэдний хувийн санхүү, сэтгэл зүйд ноцтой аюул учруулж байна. 

ЮУ БОЛЖ БАЙНА ВЭ?

   Судалгаанаас харахад, Монголд ахмад настнууд "залилангийн гол зорилтот бүлэг" болж байна.

• 2016 онд залилангийн нийт хэмжээ ойролцоогоор 2 тэрбум төгрөг байсан бол
• 2020 онд 67.2 тэрбум төгрөгт хүрч өсжээ

Энэ нь залилангийн хэлбэрүүд хурдтай хөгжиж, ахмад настныг чиглэсэн схемүүд нэмэгдэж буйг харуулж байна. 

Дараах жишээг авч үзье: 72 настай Д.Энхболд гуай утсаар “Та азын сугалаа хожлоо, шагналыг авахын тулд татвар төлөх шаардлагатай” гэх дуудлага авсан байна. Энэхүү дуудлага нь Д.Энхболдын сэтгэлийг хөдөлгөж, яаралтай шийдвэр гаргах шахалт үзүүлжээ. Үр дүнд нь хэдэн сая төгрөгөөр хэмжигдэх мөнгө залилангийн байгууллага руу шилжсэн. Энэ бол зөвхөн нэг л тохиолдол...

ЯАГААД АХМАД НАСТНУУД ӨРТӨЖ БАЙНА ВЭ?

• Мэдээллийн боловсролын дутагдал: Нас ахих тусам шинэ технологид дасах, цахим мэдээллийг үнэн худлыг нь ялгах чадвар буурах нь эрсдлийг нэмэгдүүлдэг.

• Сэтгэлзүйн хүчин зүйл: Ганцаардах, “азтан боллоо” гэх мэдрэмж, яаралтай шийдвэрлэх шаардлага нь бодолтой шийдвэр гаргахад саад болдог.

• Зохион байгуулалттай схемүүд: Заримдаа залилангийн хүмүүс хуурамч бичиг, нотариатын маягт хүртэл ашиглан итгэл төрүүлдэг.

Дэлхий дахинд ч энэ асуудал ноцтой байна. АНУ-д 60 настай ба түүнээс дээш хүмүүс жил бүр 30 сая орчим долларын залилангийн хохиролд өртдөг 

ХЭРХЭН ХАМГААЛАХ ВЭ?

1. Хэн нэгэн “азтан боллоо” гэж хэлбэл шууд итгэхгүй, гэр бүл, найз нөхөдтэй зөвлөлдөх.

2. Шагнал, сугалааны албан ёсны бичиг байгаа эсэхийг шалгах.

3. Мөнгө, дансны мэдээлэл, OTP код, картыг хэзээ ч өгөхгүй байх.

4. Яаралтай шийдвэрлэх шахалт үзүүлвэл “дараа шалгаад шийднэ” гэдгийг ойлгуулах.

5. Хохирол гарсан тохиолдолд цагдаагийн 102, ePolice апп эсвэл банктай яаралтай холбогдох.

“Сугалаа” гэх нэртэй мөнгө шилжүүлэх схем нь зөвхөн хялбар ашиг олох гэсэн залилан биш, ахмад настнуудын амьдралын баталгааг эрсдэлд оруулж буй нийгмийн асуудал юм. Монголд энэ чиглэлийн судалгаа дутмаг бөгөөд иргэдийг урьдчилан сэрэмжлүүлэх, мэдээллийг түгээх ажлыг нэн тэргүүнд хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Ахмад настнуудын мэдээллийн боловсрол, гэр бүл, нийгмийн дэмжлэгийн системийг сайжруулахгүйгээр энэ төрлийн схемүүдийн эсрэг үр дүнтэй тэмцэх боломж хязгаарлагдмал хэвээр байна.