Эдгээр тоон үзүүлэлт нь угаарын хордлого нийтийн эрүүл мэндийн томоохон ачаа хэвээр байгааг харуулж байна.
-
Олон судалгаа, шинжээчийн дүгнэлтүүдээр түүхий нүүрсийг хориглож, сайжруулсан шахмал түлш рүү шилжих бодлого (raw-coal ban + briquette substitution) нь хотын PM2.5-ыг бодлого хэрэгжсэний дараа томоохон хувиар бууруулж чадсан гэж үздэг зарим тайланд 30–50% хүрэх хүртэлх бууралтыг тэмдэглэжээ. Гэхдээ эхний шатанд агаарын чанар сайжирч байгаа хэдий ч дотоод орчны (байшин доторх) угаарын хэмжээ, яндан, түлшний чанар зэрэг хүчин зүйлс нь угаарын хордлогыг бүртгэхэд чухал хэвээр байна.
-
Олон улсын болон дотоодын мониторинг судалгаагаар сайжруулсан шахмал түлшний хэрэглээнд дунджаар нүүрс (raw coal) хэрэглэснээс бага CO (угарят) ялгардаг чиг хандлага ажиглагдсан. Тухайлбал, эмнэлзүйн аргаар үнэлсэн судалгаанууд шахмал түлш хэрэглэдэг айл өрхүүдэд дотоод орчны CO хэмжээ түүхий нүүрс хэрэглэдэг гэрүүдтэй харьцуулахад бага байж болохыг зааж байна. Гэвч “бага” гэж хэлсэн нь “аюулгүй” гэсэн үг биш юм.
Яагаад хүмүүс “түүхий нүүрс руу буцъя” гэж ярьж байна вэ?
-
Зардлын бодлого. Сайжруулсан шахмал түлш (25 кг шуудай) дунджаар 3,750 төгрөг орчимд борлуулагддаг гэж албан ёсны эх сурвалжууд мэдээлдэг; харин 2025 оны шинэ төрөл болох хагас-коксон түлшийг эхний үе шатанд 25 кг-тай шуудайг 5,000 төгрөгөөр зарж эхэлнэ хэмээн зарласан. Зарим айл өрх эдгээр зардлыг өдөр тутмын төсөвтээ тааруулахад хүнд гэж үзэн, илүү хямд буюу зах зээлийн түүхий нүүрс рүү буцах санал хэлж буй.
-
Түлшний чанар, хэрэглээний таамаггүй байдал - Нэг хэсэг иргэд сайжруулсан шахмал түлшний зарим багц, эсвэл яндан тохируулга нь бүрэн нийцэхгүй тул зөв шаталт үүсэхгүй гээд угаарын тохиолдол гарч байна гэж үзэх хандлагатай байсан.
Эрсдэл ба үр дагаврын жишиг тооцоо (ерөнхий үзүүлэлт)
-
Агаарын чанарын хувьд: Засгийн газар, парламентын хэлэлцүүлэгт дурдсанаар raw-coal ban (түүхий нүүрсний хориг) + сайжруулсан шахмал түлшний нэвтрүүлэлт нь хотын PM2.5-ийг тодорхой хэмжээгээр бууруулж, нийт агаарын чанарыг сайжруулсан гэж дүгнэсэн (40% орчим бууралтыг зарим тохиолдолд тооцсон). Энэ нь амьсгалын замын өвчин, зүрх судасны эрсдлийг бууруулахад шууд нөлөөтэй.
-
Угаар (CO) эрсдэл талаас: Судалгааны үр дүнгээр сайжруулсан шахмал түлш нь түүхий нүүрстэй харьцуулахад дотоод CO-г бууруулж болох ч, яндан, печ, хэрэглэгчийн мэдлэг зэргээс шалтгаалж CO-ын аюултай төвшнөөс өндөр хэвээр үлдэх тохиолдол хэвээр байна. Энгийн жишгээр: хэрэв шахмал түлшийг буруу түлж, хяналтгүйгээр ашиглавал угаарын хордлого үүсэх эрсдэл буурахгүй.
Бодит бодлогын дилемма — санхүү эсвэл эрүүл мэнд?
-
Түүхий нүүрс руу эргэн орох нь богино хугацаанд орон гэрийн түлшний зардлыг багасгаж болох ч:
-
Хотын гадаад агаарын бохирдол өснө (хотын PM2.5-ын нийт ачаалал нэмэгдэнэ) — үүний улмаас уушги, зүрх судасны өвчлөлийн урт хугацааны түвшин, эмнэлгийн ачаалал өсөх магадлалтай.
-
Эцэст нь эмнэлгийн тусламжид зарцуулж буй зардал, ажиллах хүчний алдсан үр ашиг, хүүхэд, өндөр настан зэрэг эмзэг бүлгийн эрүүл мэндийн төсвийн ачаалал өснө.
-
Шахмал түлшийг үргэлжлүүлэн хэрэглэх нь дунд хугацаанд гадаад агаарын чанарыг сайжруулах боломжтой ч:
-
Түлшний чанарын баталгаажилт, яндан пийшингийн стандартыг сайжруулах, хэрэглэгчдийг зөв ашиглах талаар хүчтэй сургалт, мониторинг шаардана.
-
Шахмал түлшний чанарын хатуу хяналт, баталгаажуулалт: Бүтээгдэхүүний стандарт (MNS)-ийг хэрэгжүүлэх, лабораториудын сүлжээг өргөтгөх, шалгуурт тэнцээгүй түлшийг зах зээлд нийлүүлэхгүй байх. (Парламентын хэлэлцүүлэг, стандарт шинэчлэлтүүдийг хавсарч ажиллах)
-
Яндан, печ-ийн оношилгоо, хөнгөлөлт-субсидийн хөтөлбөр: Яндангийн бэхэлгээ, тавилга, агааржуулалтын сайжруулалт хийхэд хэсэгчлэн дэмжлэг үзүүлэх (түүгээр дамжуулан дотоод CO-г бууруулах).
-
Иргэдийг мэдээллэх, сургалт явуулах: Шахмал түлшийг зөв шарах, янданг зориулалтын дагуу хөөлөх, CO мэдрэгч суурилуулах, угаарын шинж тэмдэг илэрвэл шууд тусламж дуудах зэрэг энгийн, амьдралд хэрэгжих зөвлөмжийг өргөн хүрээнд сурталчлах.
-
Эдийн засгийн тэнцвэр: Хэрэв шинэ төрөл (хагас-коксон гэх мэт) түлшийг зах зээлд нэвтрүүлж буй бол үнэ, хүртээмж, чанарын баталгаа нь ялангуяа эмзэг өрхүүдэд нөлөөлөх тул үүнд зориулсан нөөц, тэтгэмжийн механизмыг урьдчилан төлөвлөх хэрэгтэй. (Жишээ: 25 кг-ийн шуудай мидлинг ~3,750 ₮, хагас-коксон ~5,000 ₮ гэж зарласан жишээнүүд байна).
| № |
Үзүүлэлт |
Тоо баримт |
Тайлбар / Ашигласан эх сурвалж |
| 1 |
2019-2020 өвөл “хүчил” ажиглагдсан гадаад агаарын PM₂.₅-ийн бууралтын түвшин |
Өвлийн хэд хэдэн сард PM₂.₅-ийн дундаж болон хамгийн их утга нь өмнөх жилүүдийнхээс 46 %, эсвэл түүнээс дээш буурсан. |
Судалгаагаар 2014-2020 оны явцад мэдэгдэхүйц бууралтыг тэмдэглэжээ. |
| 2 |
2021-2022 онд сайжруулсан шахмал түлш хэрэглэж буй өрхийн тоо |
Нийслэлийн хэмжээнд 171 482 өрх сайжруулсан шахмал түлш хэрэглэж байна гэсэн статистик судалгаа гарсан. |
Өрхийн тоо нь энэ түлш рүү шилжсэн бодлогын хүрээнд мэдээлэгдсэн. |
| 3 |
Сайжруулсан шахмал түлшний үнэ (25 кг шуудай) |
1 шуудай сайн шахмал түлш: ~ 3 750 төгрөг, 1 шуудай хагас-коксон шахмал түлш: ~ 5 000 төгрөг. |
2025 оны мэдээллээр. Иргэдийн зардалд шууд нөлөөлөх тоо. |
| 4 |
Түүхий нүүрсийг түлж байсан гэрийн дотоод PM₂.₅-ийн дундаж утга vs сайжруулсан түлш хэрэглэсэн үед |
Түүхий нүүрс хэрэглэж байсан үед: ~ 176.1 µg/m³, сайжруулсан түлш хэрэглэсэн үед: ~ 105.7 µg/m³ гэж басс дунд хугацаанд ажиглагджээ (бууралтын хэмжээ ~40 %). |
Дотоод орчны (гэр, гэр хороолол) хэмжилт. |
| 5 |
Нийслэл дэх шахмал түлшний нөөцийн хэмжээ / агуулахын тоо |
2022 онд: нийслэлд 60 агуулах, дундын баазад нийт 110 000 тонн сайжруулсан шахмал түлшний нөөц бүрдүүлсэн. |
Өвөлжилтийн бэлтгэл хүрээнд. |
| 6 |
Түүхий нүүрсний хэрэглээ агаарын бохирдолд эзлэх хувь |
Нийслэлийн гэр хорооллын түүхий нүүрсний хэрэглээ нь PM₂.₅-ийн үүсэлд ~80 % орчим хувь эзэлдэг гэж “Asian Development Bank” (ADB)-ийн тайланд тэмдэглэгдсэн. |
Агаарын эх үүсвэр, бодлого боловсруулахад чухал үзүүлэлт. |
СЭТГЭГДЭЛ Үлдээх