Нартай халуун өдөр байв. Намуунаа дээс тоглож, Батаа харж байв. Намуунаа дэвхэрч дэвхэрч алдчихав. Их халуун байсан болоод тэр байлгүй.

• Алдсан даа алдсан даа гэж Батаа даажигнахад Намуунаа уурлав. Тэгээд
• Явья, би чамд нэг юм үзүүлье гэв.

Тэдний башинд нэвт хөндий хаалга байдаг байв. Хүүхдүүд тэр хөндий дотор гүйж ороод зогсоход Намуунаа азнасхийгээд огцом дуугаар

• А!! гэж хашгирав

Тэгтэл, дээр ямар нэгэн хүн аяархан боловч Намуунаагийн дуугаар:

• А! Гэж хашгирав
• Энэ хэн бэ гэж Бат асуув
• Цуурай
• А гэж Бат мөн ч чанга бөгөөд огцом хашгирав
• Та хоёр энд юу гэж орилолдоод байгаа юм бэ?

Хүүхдүүдийг эргэж харвал, хуучин цагийн өргөн бавгар сахалтай өвгөн зогсож байв. Өвгөн гуай бол тэр хавьдаа алдаршсан загасны хорхойтой хүн билээ. Дуу нь ширүүн ч гэсэн царай нь сайхан ажээ.

Бат:

• Бид орилоогүй, дээр цуурай гэгч суучихаад орилж байна.

Мөн гуай мөн л

• А гэхэд өвгөн гуайн дуугаар дээрээс
• А гэж хариулав

Өвгөн гуай:

• Энийг ямар цуурай гэх вэ дээ? Та хоёр надтай загасанд явья гэж ээжээсээ гуй би тэнд ёстой цуурай үзүүлнэ гэв. Ээж нь ч зөвшөөрч

Голын эрэгт хотыг бодвол сэрүүн байсан болохоор бүгдийн сэтгэл сэргэжээ. Өвгөн гуай дэгээнүүдээ тараан тавиад загасчин хүний заншлаар зүүрмэглэх гэж суув.

• Өнөө өвөө хаана байна – гэж Бат асуув.

Өвгөн гуай бүр цочиж дав хийгээд

• Юуны чинь  өвөө гэж асуув
• Яагаав дээ, цуурай гаргадаг.
• А, цуурай юу? Гэж Өвгөн гуай мартсанаа санав бололтой А гэв. Өвгөн гуай хашгирсан боловч хүүхдүүд чих тавиад цуурай сонсогдохгүй байв. Бат цуурай гэдэг өвөөгийн тухай дахин асуух гэж завдтал тэртээ алсаас өвгөн гуайн дуугаар:
• А гэж хариулав.
• Яагаад ингэж хариу өгч байгаа юм бэ? – гэж Бат гайхан өгүүлэв. Намуунаа:
• Еэ мэддэггүй юм байна гээд нэг чулуу авч ус уруу шидэв. Чулуу туссан газраас  цагираг долгионууд зүг бүхэнд гарч яваад эргэт тусаад буцаж ойж байлаа.

Усан дээрх долгио, агаар дахь авиа хоёрт төстэй юм бий гэж чи ойлгоо байлгүй.

Бат ч үүнийг  ойлгов.

• Миний хашгирахад агаар чичирдэг. Энэ чичиргээ нь зүг бүхэндээ тархдаг. Эрэгт хүрч мөргөөд буцаж миний чихэнд орж ирлээ гэв өвгөн гуай:
• Зөв, гэтэл чи өвөө гээд байл уу? Гэж зэмлэхэд:
• Би мэдэхгүй байсан болоод л өвөө гэж тоглосон юм байхгүй юу гэж Бат хариулав.

Авиа гэдэг агаар дотор агшин зуур тардаггүй, 340м/с хурдтай тардаг. Авианы хурд гэрлийн хурдаас сая дахин бага байдаг.

Дуу гэдэг чинь юу вэ?

Бид дуугарч, хашгирах үед агаар чичирдэг.
Энэ чичиргээ:

• Зүг бүрт тархана
• Уул, хад, хана, эрэг зэрэг хатуу зүйлд хүрнэ
• Тэнд мөргөөд буцаад ойж ирнэ

Ингээд л бид өөрсдийнхөө дууг дахин сонсдог. Үүнийг цуурай гэдэг юм.

🌊 Усан дээрх долгио шиг!

Намуунаа ус руу чулуу шидэхэд:

• Чулуу унах газраасаа долгио үүсгэнэ
• Долгио эрэгт хүрч буцаад ойно

👉 Усан дээрх долгио
👉 Агаарт тархах дуу

Эд хоёр маш адилхан зарчмаар тархдаг байна.

🧠 Жаахан физик ойлголт

• Дуу бол агаарын чичиргээ
• Чичиргээ тархаж, саадтай мөргөөд ойж ирдэг
• Тиймээс л хоосон хонгил, уул хадтай газар цуурай их гардаг

🎈 Сонирхолтой туршилт хийж үзье!

🔹 Том өрөө, хонгилд чанга дуугарч үз
🔹 Ууланд очоод “А!” гэж хашгираад сонс
🔹 Гар утасныхаа микрофоноор дуу бичээд тоглуулаад үз

👉 Чи цуурайг өөрөө мэдэрч чадна!

🌟 Дүгнэлт

Цуурай гэдэг бол:

• Аймшигтай өвөө биш 😄
• Шидэт зүйл ч биш ✨
• Харин физикийн маш сонирхолтой үзэгдэл юм

Дуу яаж тархдаг, яаж буцаж ирдгийг ойлгосноор бид байгалийг илүү сайн таньж чадна 🌍